Jesus ER både ORDET og
INNHALDET samt OPPFYLLINGA av heile det gamle testamentet!
5 Men
om einkvan av dykk vantar visdom, då må han be til Gud – for Gud gjev til alle,
villig og utan vondord – og så skal han få.
6 Men
han må be i tru, utan å tvila. For den som tvilar, liknar ei havbåre som vert
driven av vinden og kasta ikring. 7 Ikkje må eit slikt
menneske venta å få noko av Herren, 8 slik ein tvihuga mann,
ustø på alle sine vegar.
Studer så heile Jesu
liv i tillit til at Gud gjev DEG visdom, og du vil få sjå kva han seier om seg
sjølv.
For eg seier dykk at det må oppfyllast på meg, det som står skrive: Han
vart rekna mellom brotsmenn. For det som er skrive om meg, er til ende.
("er til ende" = gresk: "telos" = "an end, termination")
Jesus liv går
her mot slutten, og dermed nærmar det seg også at det gamle testamentet blir
oppfylt, får sitt innhald og blir ferdig (terminert) – "slik at det ENDELEG er
klar til trykking" - "DEADLINE"!!
44 Så sa han til dei: Dette er orda mine, som eg tala til dykk
medan eg endå var hjå dykk, at det laut oppfyllast alt det som er skrive om
meg i Moselova og profetane og salmane. 45 Då opna han for
tankane deira, så dei kunne skjøna Skriftene. 46 Og han
sa til dei: Så står det skrive, at Messias laut lida og stå opp att frå dei
døde tredje dagen, 47 og at omvending og forlating for syndene
skal forkynnast i hans namn for alle folkeslag, frå Jerusalem og vidare ut.
37 Og Faderen som har sendt meg, han har vitna om meg. Korkje
har de nokon gong høyrt hans røyst eller sett hans skapnad. 38 Og
ordet hans har de ikkje verande i dykk, for den han har sendt, han trur de ikkje.
39 De granskar Skriftene, fordi de meiner at de har evig
liv i dei – og desse er det som vitnar om meg. 40 Men de
vil ikkje koma til meg for å få liv. 41 Eg tek ikkje imot ære
frå menneske. 42 Men eg kjenner dykk og veit at de ikkje har
kjærleiken til Gud i dykk. 43 Eg er komen i namnet åt Far min,
og de tek ikkje imot meg. Om ein annan kjem i sitt eige namn, så vil de ta imot
han. 44 Korleis kan de tru, de som tek ære frå kvarandre? Og
den æra som er frå den einaste Gud, den søkjer de ikkje. 45 Tru
ikkje at eg vil klaga dykk for Faderen. Den som klagar dykk, er Moses – han som
de har sett dykkar von til. 46 For dersom de trudde Moses, så
hadde de trudd meg. For det er om meg han har skrive. 47 Men
dersom de ikkje trur skriftene hans, korleis kan de då tru orda mine?
(ALT dette står skrive i det me i dag kallar GT! – og som mange ikkje les, for det er jo "oppfylt" og ferdig.
Er JESUS ferdig og "utgått på dato"?)
Og korleis var
Jesus si haldning til "Moselova"
Matt 5:17-20:
17 De må ikkje tru at eg er komen for å avlysa lova
og profetane! Eg er ikkje komen for å avlysa, men for å oppfylla.
18 For sanneleg seier eg dykk: Før himmel og jord forgår, skal
ikkje den minste bokstav eller ein einaste prikk i lova forgå, før det har hendt
alt saman. 19 Om då
nokon bryt eit einaste av desse minste boda, og lærer menneska dette, han skal
verta kalla den minste i himmelriket.
Men den som held dei og lærer dei til andre, han
skal kallast stor i himmelriket. 20 For eg seier
dykk: Er ikkje rettferda dykkar større enn rettferda åt dei skriftlærde og
farisearane, kjem de aldri inn i himmelriket.
Her får me eit innsyn i kva Jesus sa og lærte om "lova
og profetane" (ein finn elles også "skriftene" nemnt i NT)
Kven er så "JØDE"
Rom 2:28-29:
28 For
ikkje den er jøde som er det i det ytre. Heller ikkje er det omskjering, det som
vert gjort i det ytre, på kjøtet. 29 Men den som er jøde i det
løynde, han er jøde. Omskjering er hjarte-omskjeringa i Anden, ikkje i
bokstaven. Den som har det slik, får sin ros, ikkje av menneske, men av Gud.
Lundes Bibelleksikon
(Redaktører:
Svein Granerud, Asbjørn Kvalbein, Egil Sjaastad.)
I
forklaringa om "Loven" står det:
- hebr. tôrâ, lov,
bud; misjwâ, bud, ordre; hoq, juridisk vedtak, tradisjon; debarîm, lovord, bud:
gr. nómos, lov, bud, rettesnor, lovmessighet. Lov brukes i Bibelen om de ti
budene gitt på Sinai, om hele Moseloven og om de fem Mosebøkene. Paulus bruker
ordet også om en regulerende, herskende makt eller lovmessighet, f.eks. i
uttrykket "troens lov", Rom 3:27. "Åndens lov", Rom 8:2.
Mennesket er av
naturen et etisk vesen som vet forskjell på rett og galt, slik fremstår
mennesket i GT. På samme måte er noen tanker, ord og gjerninger rette, andre er
gale. Guds lov er av naturen skrevet i menneskets samvittighet, "i deres
hjerter", Rom 2:15. Ved synden ble denne naturlige loven fordunklet, og
samvittigheten ble ofte en dårlig rettesnor, derfor måtte den skrevne loven
komme, og en pakt mellom Gud og Israel opprettes, 2Mos 20-24. Loven inneholder
ikke bare etiske bud, men også forskrifter for helligdommen, gudtjenesten og
ofringene. "Jeg, Herren, som helliger dere, er hellig!", 3Mos 21:8. Moses
gjentok og innskjerpet loven da folket stod foran det forjettede landet,
5Mos 4:8f: "Og hvor finnes det et folk, om det er aldri så stort, som har så
rettferdige lover og bud som hele denne lov jeg legger fram for dere i dag? Vokt
deg bare og ta deg vel i akt så du ikke glemmer det dine øyne har sett. La det
ikke gå deg av minne alle ditt livs dager, men gjør det kjent for dine barn og
barnebarn, det som skjedde.. ved Horeb (Sinai)."
NT fremhever at
loven ble gitt ved Moses, Joh 1:17, selv om praktiske forandringer har vært
nødvendige når folket stod overfor nye situasjoner, f.eks. i fangenskapet.
En kan si at
Moseloven har tre forskjellige deler: Moralloven, seremonialloven og den
brogerlige lovdelen. Den borgerlige loven inneholder bestemmelser om ledelsen av
folket, rettspleien, osv. Seremonialloven gir forskrifter om rent og urent, om
gudstjenesten, ofringene osv. Moralloven består av de etiske budene og er
sammenfattet i de ti bud.
Når Jesus vitner om
at han ikke er kommet for å oppheve loven, men for å oppfylle den, Matt 5:17, så
er det moralloven med de ti budene han snakker om. Han taler nemlig til sine
disipler, til enkeltpersoner og ikke til en nasjon. Den borgerlige loven gjaldt
bare Israel som nasjon. Heller ikke kunne han ha ment seremonialloven, den hadde
han faktisk opphevet ved å erklære all mat for ren, Mark 7:19. Seremonialloven
hadde hatt sin betydning for Israels religiøse oppdragelse, og dens forskrifter
om offer og presteembete hadde vært forbilledlig og profetisk. Men nå da
profetiene var oppfylte i Kristus, hadde også disse forbildene oppfylt sin
oppgave. Men moralloven var ikke opphevet, det ser vi av Jesu undervisning om de
ti budene nettopp i bergprekenen. Jesus har også sammenfattet budene i det
dobbelte kjærlighetsbudet, Matt 22:37f, som forøvrig er hentet fra 5Mos 6:5 og
3Mos 19:18. Han forklarte loven i dens dypere mening, i motsetning til de falske
forklaringer som forekom på hans tid, Matt 5:21ff. Loven skal ikke forgå,
Matt 5:18. "Den som holder hele loven, men snubler i ett bud, han er blitt
skyldig i dem alle." Jak 2:10. Loven krever hellighet, fordi Gud er hellig,
1Pet 1:16. Gud kan aldri se gjennom fingrene med dem som har brutt hans lov, en
soning er nødvendig før Gud kan forlate.
"Jesu soning består
både i hans handlende og lidende lydighet. Ved sin handlende lydighet har han
frivillig og fullkomment oppfylt loven som vår stedfortreder, og dermed vunnet
seg lovens egen livsrett og rettferdighet for Gud. På denne måten har Jesus - og
gjennom vår stedfortreder, også vi - gitt Gud rett i hans krav til oss om
hellighet og lovoppfyllelse, Matt 5:17. Luk 10:26. Gal 3:12.
Rom 5:18-19." (Øivind Andersen).
I troslæren har vi ofte sagt at loven har en trefoldig oppgave: For det
første skal loven opprettholde ytre tukt og orden i samfunnet.
For det andre skal loven
avsløre vår synd og drive oss til Kristus, Gal 3:24, den virker
syndserkjennelse, Rom 3:20. Når et menneske fortviler over sin synd, vil det
kunne ta sin tilflukt til frelsen i Kristus. For det tredje har loven en oppgave
som rettesnor for den troende, slik at han kan vite å gjøre Guds vilje i sitt
liv. Den troende skal nemlig leve etter lovens krav, Rom 8:4. 1Joh 2:6. "Loven
skal gi den som er gjenfødt, men som kjødet, den syndige naturen, kleber fast
ved, en sikker regel som han skal innrette sitt liv etter." (Konkordieformelen)
Dette skjer under stadig kamp, i helliggjørelsen.
Antinomismen er en
gammel vranglære (anti, mot; nomos, lov) som forkaster lovens tredje bruk. De
mener at det er nok å forkynne evangeliet for de troende, ikke loven. Luther
hadde også kamp mot antinomister. NT advarer på det alvorligste mot forakt for
loven, Rom 6:15ff.
Om den kristnes
frihet fra loven, sier Rosenius: "De som er blitt dømt og dødet av loven, så de
har søkt og funnet sin frelse bare i Kristi forsoning, de er aldeles fri fra
lovens salighetsvilkår. De er fri for forpliktelsen til å søke rettferdighet og
salighet ved å leve etter loven. Men dermed er de også fri fra alle lovens
dommer, fri fra lovens forbannelse, Gal 3:13. Og for det andre er de også, i
kraft av sin tro, fri fra lovens regjering i samvittigheten - det som apostelen
kaller "en trelldoms ånd så de atter skulle frykte", Rom 8:15, og "et trelldoms
åk", Gal 5:1. De er fri de kvaler og lidelser som henger sammen med alt dette.
For i sin Herre og borgsmann har de hele sin lovoppfyllelse, evig tilgivelse,
liv og salighet.
Og i forklaringa til dei ti bod blir det avslutta
med:
Budene er altså
ikke avskaffet i den nye pakt, men forklart av Jesus og apostlene.
Kirkefaderen Tertullian, 160-220, og en rekke
andre kirkelærere, bl. a. Luther, regnet med at de ti budene er den guddommelige
loven som er skrevet i menneskenes hjerte, Rom 2:14ff. Meget
tidlig fikk også disse budene en grunnleggende plass i kirkens dåpsundervisning.
Kort og klar forklaring til budene finner vi i Luthers Lille og Store katekisme.
I
forklaringa om "Skriftene" står det:
Vi
omtaler ofte Bibelen som "Skriften" eller "Den hellige Skrift", slik Jesus
brukte ordet i Mark 12:10. 15:28, og Paulus i Rom 4:3. 9:17. Flertallsordet
"Skriftene" er brukt om hele GT i Matt 21:42. Luk 24:27. 32. Den hebraiske
Bibelen skiller mellom Loven (tôrâ), Profetene (nebî'îm) og Skriftene (ketûbîm),
Matt 5:17; til "skriftene" hører da: Salmene, Ordspråkene, Job, og de fem
bokrullene (megillôt) Høysangen, Rut, Klagesangene, Predikanten og Ester.
5 Mos 29:1-29:
1 Dette er dei paktorda som Herren baud Moses gjera med
Israels-borna i Moab-landet, attåt den pakta han hadde gjort med dei på Horeb.
2 Moses kalla heile Israel til seg og sa til dei: De har
sett alt det Herren gjorde framfor augo dykkar i Egyptarlandet med Farao og alle
tenarane hans og heile landet hans,
3 dei store plagene som du såg med eigne augo, dei store
teikna og undera.
4 Men heilt til denne dagen har Herren ikkje gjeve dykk
hjarta til å skjøna eller augo til å sjå eller øyro til å høyra med.
5 Eg lét
dykk ferdast førti år i øydemarka. Kleda dykkar vart ikkje utslitne, heller
ikkje skorne på foten din.
6 De fekk ikkje brød å eta eller vin og sterk drikk å
drikka, så de skulle kjenna at eg, Herren, er dykkar Gud.
7 Då de kom til denne staden, drog Sihon, kongen i Hesbon,
saman med Og, kongen i Basan, ut mot oss til strid, og vi slo dei.
8 Vi tok landet deira og lét rubenittane og gadittane og
halve Manasse-ætta få det i arv.
9 Så tak då vare på orda i denne pakta og hald dei, så
de fer visleg fram i alt de tek dykk føre.
10 I dag står de alle framfor Herren dykkar Guds åsyn –
hovdingane dykkar, ættene dykkar, dei eldste mellom dykk og tilsynsmennene
dykkar, kvar mann i Israel,
11 borna dykkar, konene dykkar og den framande som er i
leiren din, både han som høgg ved og han som ber vatn,
12 for at du skal gå inn i pakta med Herren din Gud og i
eids-sambandet med han, det som Herren din Gud gjer med deg i dag.
13 For i dag vil han gjera deg til sitt folk, og han vil
sjølv vera din Gud, slik han har sagt deg, og som han med eid har lova Abraham,
Isak og Jakob, fedrane dine.
14 Ikkje berre med dykk gjer eg denne pakta og dette
eids-sambandet,
15 men både med dei som står her i dag saman med oss for
Herren vår Guds åsyn, og med dei som ikkje er her saman med oss i dag.
16 For de veit sjølve korleis vi budde i Egyptarlandet, og
korleis vi drog fram gjennom landa til dei folka de har fare gjennom.
17 De såg dei avskyelege gudebileta deira, dei gudane av
tre og stein, sølv og gull, som dei hadde.
18 Hjå dykk må det ikkje vera nokon mann eller noka kvinne
eller ætt eller ættgrein som i dag vender seg bort frå Herren vår Gud i hjarta
sitt, så han går bort og dyrkar gudane åt desse folka! Lat det ikkje vera noka
rot hjå dykk som ber trollbær eller malurt.
19 Ingen må, når han høyrer orda i dette eids-sambandet,
prisa seg lukkeleg og tenkja at det skal gå vel med han endå om han fylgjer sitt
eige harde hjarta. Då legg han det vassrike landet audt saman med det tørre.
20 Herren vil ikkje tilgje han. Nei, då skal Herrens vreide
og brennhug loga opp mot den mannen. Og alle dei forbanningane som er skrivne i
denne boka, skal kvila på han. Og Herren skal gjera namnet hans til inkje under
himmelen.
21 Herren skal skilja han ut frå alle Israels-ættene til
øydelegging, etter alle forbanningane i den pakta som er oppskriven i denne
lovboka.
22 Når etterkomarane dykkar, borna dykkar som veks opp
etter dykk, og den framande som kjem frå eit land langt borte, ser dei plagene
som har kome over dette landet, og dei sjukdomane som Herren har heimsøkt det
med,
23 – svovel og salt, heile jorda i landet oppbrend, så ho
ikkje kan verta tilsådd og ikkje gje grøde, og inga plante kan veksa der. Det er
ei øydelegging som i Sodoma og Gomorra, Adma og Sebo'im, den gongen Herren i sin
vreide og harme øydela dei. Då skal dei seia,
24 ja, alle folka skal seia: Kvifor har Herren gjort slik
mot dette landet? Kva for svær vreideeld er dette?
25 Då skal dei få til svar: Fordi dei vende seg bort frå
den pakta som Herren, deira fedrars Gud, gjorde med dei då han førde dei ut or
Egyptarlandet,
26 og dei gjekk av stad og dyrka andre gudar og tilbad dei,
gudar som dei ikkje kjende og som han ikkje hadde gjeve dei lov til å dyrka.
27 Difor loga Herrens vreide opp mot dette landet, så han
førde over det alle dei forbanningane som er skrivne i denne boka.
28 I vreide og harme og i stor argskap reiv Herren dei opp
frå landet deira, og kasta dei bort til eit framandt land, slik det er i dag.
29 Det løynde høyrer Herren vår Gud til. Men det som er openberra, er for oss og
for borna våre til evig tid, for at vi skal halda alle orda i denne lova.
Rom 2:1-29:
1 Difor er du utan orsaking, du menneske, kven du så er som
dømer. For i det du dømer ein annan, fordømer du deg sjølv. Du som dømer, gjer
då sjølv det same.
2 Vi veit at Guds dom, som er etter sanninga, er over dei
som gjer slikt.
3 Men du, menneske, som dømer dei som gjer slikt, og sjølv
gjer det same – meiner du at du skal sleppa unna Guds dom?
4 Eller vanvørder du hans rikdom på godleik og tolmod og
langmod, og veit ikkje at Guds godleik driv deg til omvending?
5 Med din harde hug og ditt ubotferdige hjarta hopar du opp
vreide over deg til vreidens dag, den dagen då Gud openberrar sin rettferdige
dom.
6 For han skal gje kvar og ein att etter det han har gjort.
7 Til dei som uthaldande i god gjerning søkjer herlegdom
og ære og uforgjengelegdom, skal han gje evig liv.
8 Men dei som er trassige og ikkje lyder sanninga, men
lyder urettferda, dei har harme og vreide i vente.
9 Trengsle og angst skal koma over kvar menneskesjel som
gjer det vonde, både jøde fyrst og så grekar.
10 Men herlegdom og ære og fred skal kvar den få som
gjer det gode, både jøde fyrst og så grekar.
11 For Gud gjer ikkje skil på folk.
12 Alle som synda utan å ha lova, skal òg gå fortapt utan
lova, og alle som synda under lova, skal dømast ved lova.
13 For ikkje dei som høyrer lova, er rettferdige for Gud,
men dei som gjer det lova seier, skal verta rettferdiggjorde.
14 For når heidningane, som ikkje har lova, av naturen gjer
det som lova byd, då er dei, som ikkje har lova, seg sjølve ei lov.
15 Dei syner at den gjerninga lova byd, er skriven i hjarto
deira. Om det vitnar òg samvitet deira og tankane deira, som innbyrdes klagar
eller òg forsvarar dei –
16 på den dagen då Gud skal døma det løynde hjå menneska,
etter mitt evangelium ved Jesus Kristus.
17 Men om du vert kalla jøde og set di lit til lova og
rosar deg av Gud,
18 og kjenner viljen hans og dømer om dei ulike ting, sidan
du er opplærd i lova,
19 og trur deg sjølv å vera ein vegvisar for blinde, eit
ljos for dei som er i mørker,
20 ein oppsedar for uvituge, ein lærar for umyndige, sidan
du i lova har den rette form for kunnskap og sanning:
21 Du som altså lærer ein annan, lærer du deg sjølv? Du som
forkynner at ein ikkje skal stela, stel du?
22 Du som seier at ein ikkje skal driva hor, driv du hor?
Du som styggjest ved avgudane, ranar du templa deira?
23 Du som rosar deg av lova, du vanærar Gud ved å bryta
lova!
24 For Guds namn vert for dykkar skuld spotta mellom
heidningane, som skrive står.
25 Omskjeringa er nok nyttig for deg så sant du held lova.
Men er du ein som bryt lova, då har omskjeringa di vorte til førehud.
26 Om no ein uomskoren oppfyller rettferdskrava i lova,
skulle ikkje då denne uomskorne reknast som omskoren?
27 Og den som i ytre meining ikkje er omskoren, men
oppfyller lova, han skal døma deg, du som med bokstav og omskjering er ein
lovbrytar.
28 For ikkje den er jøde som er det i det ytre. Heller ikkje er det omskjering,
det som vert gjort i det ytre, på kjøtet.
29 Men den som er jøde i det
løynde, han er jøde. Omskjering er hjarte-omskjeringa i Anden, ikkje i
bokstaven. Den som har det slik, får sin ros, ikkje av menneske, men av Gud.
Eg har i over 40 år meint at Jesus oppfylte lova, og difor var
eg "fri" frå lova, og JA eg er fri.
Men kva vil det seie å vere fri?
DET ER Å HA JESUS TIL HERRE:
1Kor 7:18-24:
18 Den som vart kalla som omskoren, skal ikkje dra førehud
over. Og den som var uomskoren då han vart kalla, skal ikkje la seg omskjera.
19 Det som har noko å seia, er ikkje om ein er omskoren eller
uomskoren, men at ein held Guds bod. 20 Kvar og ein må verta
verande i det kall han var i då han vart kalla. 21 Var du træl
då du vart kalla? Syt ikkje for det! Men kan du verta fri, så gjer heller bruk
av det. 22 For den som var træl då Herren kalla han, han er
Herrens frigjevne. Like eins har den frie som vart kalla,
vorte Kristi træl. 23 De er dyrt kjøpte, vert
ikkje trælar for menneske! 24 Brør, vert verande hjå Gud i
det stand kvar og ein var i då han vart kalla.
Det gamle testamentet, "Moses",
"Lova", dei ti boda - Moselova (som ikkje går på det rituelle) – alt
dette er eg bunden av som Jesu Kristi TRÆL!
Bryt eg med dette – så bryt eg med min Himmelske Faders vilje
– eg bryt med det som er til det beste for både andre og for meg sjølv – og eg
bryt med JESUS!
Bryne 2. mars 2014
Geir—Arne Helgeland
Sist endra: 11.05.2022
Joh 17:3 Og dette er det evige livet, at
dei kjenner deg, den einaste sanne Gud, og han du sende, Jesus Kristus.
Sidene er laga av Geir-Arne Helgeland, og ligg som eit minne om han.
Fødd: 17.01.1959
Død: 13.08.2023